List otwarty Kierowników WTZ z woj. świętokrzyskiego

Zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami przedstawiamy stanowisko Kierowników WTZ woj.świętokrzyskiego w sprawie proponowanych zmian w Rozporządzeniu o Warsztatach Terapii Zajęciowej w Programie za życiem. Proszę Państwa lektura jest długa ale mimo wszystko zachęcamy wszystkich do jej przeczytania i udostępniania swoim znajomym i zainteresowanym środowiskom.

Kielce 14.09.2017

Kierownicy
Warsztatów Terapii Zajęciowej
Województwa świętokrzyskiego
(lista z podpisami w załączeniu)

(pismo otwarte)

Po zapoznaniu się i wspólnym przedyskutowaniu propozycji zmian w zakresie przepisów dotyczących funkcjonowania Warsztatów Terapii Zajęciowej, na spotkaniu kierowników WTZ województwa świętokrzyskiego w dniu 31.08.2017 roku oraz po wysłuchaniu argumentów przedstawionych na konferencji, która w ramach konsultacji społecznych odbyła się 5.09.2017 roku w Kielcach, zwracamy się do Pana z prośbą o zapoznanie się z naszymi odniesieniami do „Propozycji zmian w zakresie Warsztatów Terapii Zajęciowej” oraz sugestiami mogącymi przyczynić się do jeszcze lepszego funkcjonowania wtz-tów. Jednocześnie z przykrością stwierdzamy, że do tej pory nie otrzymaliśmy całościowego projektu zmian rozporządzenia dotyczącego Warsztatów Terapii Zajęciowej, a jedynie krótkie propozycje zmian w zasadach funkcjonowania WTZ spośród których wiele budzi nasz niepokój.

Z myślą o dobrej przyszłości uczestników zajęć warsztatów terapii zajęciowej oraz prowadzonych przez nas placówek stwierdzamy, że większość proponowanych zmian bardzo nas nurtuje. Jednocześnie przedstawiamy propozycje innych rozwiązań, które uważamy, że powinny zostać wzięte pod rozwagę oraz znaleźć swoje odzwierciedlenie w nowym rozporządzeniu dotyczącym WTZ.

1. Zapis mówiący o propozycji wprowadzenia przepisu ustanawiającego obowiązek zwrotu środków PFRON w przypadku dłuższej nieobecności uczestników wtz, to zapis z którego treścią nie możemy się zgodzić.

W przypadku niepełnosprawności z którymi mamy do czynienia wśród uczestników, w większości to niepełnosprawności o charakterze sprzężonym, co często powoduje zwiększoną skłonność do różnego rodzaju infekcji. Niejednokrotnie sama niepełnosprawność predysponuje uczestnika do dłuższej absencji (np. choroba psychiczna).

Faktycznie nie funkcjonują żadne przepisy, które regulowałyby kwestie rozliczania środków publicznych przekazywanych na działalność w związku z nieobecnością uczestników WTZ, jednakże należy podkreślić, że te środki finansowe nie są poza kontrolą gdyż wchodzą w skład budżetu WTZ, a ich wydatkowanie jest zgodne (na co wskazują systematycznie przeprowadzane kontrole) z zaplanowanym dużo wcześniej preliminarzem wydatkowania środków oraz z tzw. przesunięciami pomiędzy pozycjami preliminarza do których musi być sporządzany stosowny aneks do umowy zatwierdzony przez druga stronę umowy.

Propozycja ta budzi niepokój również dlatego, że wraz z proponowanym zwrotem środków pochodzących z budżetu PFRON prawdopodobnie – proporcjonalnie do tej kwoty – należało będzie zwracać środki , które wtz-ty otrzymują z powiatów.

Należy sobie zadać pytanie czy tak samo dzieje się np. w szkołach i w przypadku nieobecności ucznia zwracany jest bon edukacyjny. Odpowiedź jest prosta- tak się nie dzieje. Będziemy więc mieli do czynienia z nierównym traktowaniem placówek i osób z nich korzystających.

Środki finansowe przeznaczone obecnie na działalność warsztatów wg algorytmu są bardzo niskie. Uszczuplenie tych środków spowoduje braki w budżecie, a co za tym idzie zapaść finansową wszystkich placówek, chyba że w nowych przepisach zostanie wskazany inny podmiot zobowiązany do uzupełnienia powstałych braków.

2. Akceptację naszą pozyskała część propozycji dotyczącej planowanych zmian dotyczących przeznaczenia części dochodu ze sprzedaży produktów i usług wykonanych przez uczestników warsztatu w ramach realizowanego programu terapii.
Za niepraktyczny uważa się jedynie zapis mówiący o konieczności wyrażania zgody przez drugą stronę umowy na wykorzystanie części dochodu przeznaczoną na działalność wtz. Prawidłowość wydatkowania tych środków jest sprawdzana zawsze podczas kontroli i nie zdarzyło się do tej pory, aby organ kontrolujący miał zastrzeżenia co do tej kwestii. Większość organów, które stanowią drugą stronę umowy nie ma pojęcia o tym na co w danej chwili placówce potrzebne są dodatkowe środki finansowe, pochodzące z tego wyszczególnionego konta. Uzgadnianie tego z drugą stroną umowy doprowadzi do zbędnej biurokracji i może zniechęcić wiele placówek do sprzedaży produktów i usług wykonanych przez uczestników warsztatu w ramach realizowanego programu terapii. Wskazane byłoby ponadto umieszenie w planowanym rozporządzeniu szczegółowej regulacji dotyczącej tej formy naszej działalności, w szczególności w odniesieniu do placówek, których organem założycielskim są instytucje budżetowe.
Warsztaty funkcjonują bowiem przy różnorodnych organach założycielskich: stowarzyszeniach, parafiach, domach pomocy, urzędach gminy, itd. Część z tych podmiotów jest, a część nie jest płatnikiem podatku VAT. Wskazane byłoby umieszenie w planowanym rozporządzeniu regulacji dotyczącej tej formy działalności, mówiące konkretnie w jaki sposób ma przebiegać dokumentowanie sprzedaży, czy konieczne jest prowadzenie kasy fiskalnej, itd. Posiadane przez nas interpretacje przepisów dotyczące tego problemu są bardzo istotne, ale nie posiadają niestety waloru formalno prawnego. Ta część naszej działalności nigdy nie została uregulowana, a przy ogólnopolskich zmianach dotyczących centralizacji podatku VAT jest niezmiernie potrzebna.

Ponadto pragniemy dodać, iż obawiamy się, że w przyszłości dotacja służąca działalności placówki może zostać pomniejszona o wspomnianą kwotę uzyskaną ze sprzedaży produktów i usług, o której przeznaczeniu decydować miałyby strony umowy
Uważamy, że w Rozporządzeniu powinien znaleźć się zapis mówiący o tym, że 50% środków dochodu ze sprzedaży produktów i usług powinno być przeznaczone na integrację społeczną uczestników, a drugie 50% na bieżącą działalność warsztatu. Decyzja o tym na co konkretnie będzie przeznaczane 50% środków „nie integracyjnych”, powinna być podejmowana tylko i wyłącznie przez wtz-ty. To one najlepiej wiedzą na co w danej chwili należy przeznaczyć środki, a uzgadnianie tego z drugą stroną umowy (powiat) może znacznie utrudnić, a czasami wręcz zaprzepaścić możliwość realizowanych zadań chociażby ze względu na to, że na decyzję o możliwości wydatkowania tych środków niejednokrotnie będzie trzeba czekać tygodniami, a wiele z nich może być zaopiniowana odmownie ze względów niekoniecznie uzasadnionych.

3. Jesteśmy zaniepokojeni zapisem mówiącym o zasadach kierowania, przyjmowania, powrotu osób niepełnosprawnych do wtz, tj. wprowadzenie jednej prowadzonej przez powiatowe centrum pomocy rodzinie listy kandydatów do wtz.

Zastanawia nas co było złego w dotychczas przyjętym modelu kwalifikacji uczestników, który przyjmował, że podstawą do kwalifikacji uczestnika jest orzeczenie o niepełnosprawności ze wskazaniem do uczestnictwa w terapii prowadzonej w WTZ oraz pozytywna decyzja jednostki prowadzącej.

Mamy nadzieję, że nałożenie tego dodatkowego obowiązku na powiaty rozwiąże problemy WTZ związane z brakiem kandydatów. Należy jednak tak przygotować zapis by uniknąć problemu powstawania konfliktowych sytuacji np. w przypadku, gdy osoba niepełnosprawna będzie chciała skorzystać z rehabilitacji w innym niż wskazany przez powiat WTZ, do czego powinna mieć przecież pełne prawo.

4. Kolejna kwestia dotyczy propozycji wprowadzenia nowego rozwiązania wspierającego aktywizację zawodową uczestników warsztatów terapii zajęciowej – stażu rehabilitacyjnego, który oznacza nabywanie przez osobę niepełnosprawną umiejętności praktycznych przez wykonywanie zadań w miejscu pracy bez nawiązywania stosunku pracy z pracodawcą oraz umiejętności społecznych niezbędnych do wykonywania czynności zawodowych.

Domniemując, iż osoba niepełnosprawna odbywająca staż rehabilitacyjny nadal będzie uczestnikiem zajęć w warsztacie obawiamy się, że żaden pracodawca nie zgodzi się na przyjęcie stażystów bez szkolenia bhp, badań lekarskich, odzieży ochronnej i opiekuna,
a przecież zgodnie z prawem – Kodeksem Pracy osoba ta będzie pracownikiem danego zakładu pracy i musi w tym zakresie spełnić obowiązki wcześniej wymienione.

Nasuwają się wiec pytania:
• kto poniesie koszty związane z przygotowaniem i spełnieniem tych wymagań, tak aby uczestnik przystąpił do stażu oficjalnie , zgodnie z obowiązującymi przepisami?
• jak długo miałyby odbywać się staże?
• jeśli miałby prowadzić je zatrudniony w WTZ trener pracy/doradca zawodowy, jakie powinien posiadać kwalifikacje?

Zastanawia nas też czy po odbyciu stażu i spełnieniu warunków jego pozytywnego zakończenia pracodawca zatrudni taką osobę na umowę- chociażby na czas określony, ale to pytanie raczej retoryczne.
5. Jak wynika z przedstawionych propozycji przy warsztatach mają powstać kluby absolwenta dla osób, które podjęły pracę na wolnym rynku. Kluby mają służyć dalszemu wsparciu naszych byłych podopiecznych. Podoba się nam ta propozycja i jak najbardziej przychylając się do niej prosimy o odpowiedź na pytania :
• w jakich godzinach kluby te miałyby funkcjonować ? ( W wielu WTZ-tach nie ma możliwości aby nie były to godziny pracy WTZ)?
• kto ma być w nich zatrudniony (prowadzić zajęcia) i kto będzie finansował wynagrodzenie takiej osoby?
• kto zapewni transport dla klubowiczów szczególnie w przypadkach, gdy wtz znajduje się na wsi w dużym oddaleniu od miast?
(Kwota 200 zł, która ma być przyznana na jednego klubowicza, /informacja zasłyszana na odbytych już konferencjach w innych województwach, jak również na tej w Kielcach),
w żaden sposób nie zrekompensuje wydatków związanych z pobytem w/w osoby w klubie, może też doprowadzić do chaosu i bałaganu organizacyjnego w placówkach).

6. Propozycja dotycząca wskazania warunków koniecznych dla spełnienia minimalnego standardu dostępności dla osób niepełnosprawnych – określenie źródła ich finansowania (tu wiadomość również z informacji zasłyszanych z innych konferencji – środki finansowe ponoć mają na ten cel pochodzić z urzędów marszałkowskich) – bardzo nam się podoba.
Pytania które w związku z nią nam się nasuwają to:
• jaka będzie kolejność przyznawania środków na uzupełnienie/poprawę w/w. warunków (według jakich kryteriów)?
• jaka będzie wysokość tych środków? (Czy potrzebny będzie wkład własny, itp.)

Niestety musimy podkreślić to, że obawiamy się, iż określenie takich wymagań może przyczynić się do powstania zagrożenia likwidacji niektórych warsztatów (np. funkcjonujących w zabytkowych budynkach, czy w „jeszcze” nie zabytkowych, ale starych obiektach, których modernizacja może być bardzo kosztowna, bądź wręcz niemożliwa, a nie będzie szansy na pozyskanie lokali zastępczych).
Stąd też kolejne pytanie:
• Co stanie się w wyżej wymienionych przypadkach?

7. Odnośnie zmian doprecyzowujących przepisy w zakresie działania warsztatów terapii zajęciowej :
Jeżeli chodzi o kwalifikacje kadry cieszymy się że ten temat został poruszony bo najwyższy czas, aby zostało to uporządkowane, ponieważ od kiedy powstały warsztaty, czyli od 1991 roku systematycznie podnoszone są kwalifikacje i wykształcenie kadry warsztatowej poprzez kończenie studiów wyższych, posiadanie kilku kierunków studiów podyplomowych związanych z naszą codzienną pracą, czyli pracą z osobami niepełnosprawnymi.
W chwili obecnej pracownicy wtz w 98% posiadają wykształcenie wyższe oraz co najmniej kilkunastoletni staż pracy przy minimalnych pensjach zbliżonych do minimum socjalnego . Osobliwością w rzeczywistości warsztatowej jest fakt, że wiele osób z wieloletnim doświadczeniem zawodowym i wyższym wykształceniem kończy w chwili obecnej szkoły policealne, ponieważ „terapeuta zajęciowy” został zakwalifikowany do grupy zawodów medycznych i zostało jasno powiedziane przez organy kontrolujące wtz – iż osoby prowadzące zajęcia terapeutyczne na stanowisku terapeuta zajęciowy powinny mieć skończony taki kierunek. Dlatego prosimy, aby powstał zapis jasno określający jakie należy mieć wykształcenie – w przypadku wszystkich pracowników merytorycznych warsztatów – aby pracować w takich placówkach, a przy ewentualnych brakach, do kiedy należy je uzupełnić.

Jeśli chodzi o wskaźnik zatrudnienia kadry merytorycznej w stosunku do liczby uczestników uważamy, że zmiany są niekonieczne, gdyż obowiązujące do tej chwili świetnie się sprawdzają.

Jeżeli chodzi o zakres prowadzonej dokumentacji wskazane byłoby według nas nie tylko uszczegółowienie, ale wręcz standaryzacja, konkretnych wzorów/druków np: programów terapeutycznych, ocen, sprawozdań merytorycznych, itp. dokumentacji do której prowadzenia warsztat jest zobowiązany.
W kwestii planowanych zmian doprecyzowujących przepisy dotyczące kontroli i oceny pracy wtz uważamy, że obowiązujące obecnie przepisy doskonale się sprawdzają i nie widzimy potrzeby ich zmiany. Prosimy jedynie o doprecyzowanie tego na czym ma polegać ocena, jakie czynniki będą podlegały ewaluacji podczas oceny działalności, jakie będą kryteria tej oceny oraz w przypadku oceny negatywnej jaki podmiot będzie organem odwoławczym.

Jak sam Pan zauważył na spotkaniu w Kielcach przedstawiony przez Państwa w bardzo pobieżny, ogólnikowy i lakoniczny sposób materiał dotyczący proponowanych zmian w zakresie Warsztatów Terapii Zajęciowej w ramach Programu „Za życiem” budzi wiele pytań i niejasności.

Przedstawione propozycje zmian budzą duży niepokój społeczny, eskalacji którego chcielibyśmy zapobiec. Dlatego też prosimy o odniesienie się do naszych wątpliwości i pytań. Mamy nadzieję, że nie stanie się tak, jak z pismem skierowanym do Pana 20.06.2017r., na które do chwili obecnej nie mamy odzewu i odpowiedz otrzymamy na piśmie w trybie KPA, a jeszcze przed wejściem w życie nowych przepisów dotyczących warsztatów terapii zajęciowej.

Jednocześnie po raz kolejny przedstawiamy nasze propozycje, które chcielibyśmy by znalazły swoje odzwierciedlenie w przygotowywanym rozporządzeniu: 1. Wzrost algorytmu o kwotę co najmniej 250zł/ m-c z coroczną waloryzacją o wskaźnik inflacji w stosunku do każdego uczestnika (zapis o waloryzacji został wykreślony z ostatniego projektu rozporządzenia); 2. Rozważenie zaliczenia pracowników WTZ do grupy zawodowej, której przysługuje dodatek za pracę w warunkach specjalnych, a co za tym idzie możliwość wcześniejszego odejścia na emeryturę.

Informujemy jednocześnie, że pismo to ma charakter otwarty i oczekujemy dyskusji na ten temat. Zostanie ono skierowane również do Pani Premier Beaty Szydło, Marszałków Sejmu i Senatu jak również wszystkich Parlamentarzystów Ziemi Świętokrzyskiej. O zamiarach Państwa w tym zakresie poinformowana zostanie również opinia społeczna przez umieszczenie pisma o tej samej treści na stronach internetowych zajmujących się problematyką osób niepełnosprawnych i ich rodzin.